Strona główna Aktualności Kalendarz imprez Zgłoś imprezę! Galeria zdjęć Galeria filmów Pliki do pobrania Zamówienia publiczne, przetargi Jarmark Podhalański Konkursy Korespondencja Sztuk Wstęp O Korespondencji Sztuk Góralszczyzna Europy Opus Lusławickie Świat Nikifora Herbertowska Róża i Anioły Poezja i malarstwo Architektura małopolski Teologia i sztuka Hildegarda z Bingen "W pępku Świata" "Zagadki podróży po Świecie" Archiwum Akademia Przedszkolaka Mini Akademia Przedszkolaka Środy z rzemiosłem Wystawy Laboratorium Sztuki Internetowa Galeria Amatorów Nowotarski Dzień Wolontariusza O nas Działalność Sondy Kontakt Strona archiwalna zapiszwypisz ogółem: 2204464 dzisiaj: 944 wczoraj: 226		Poezja i malarstwo - Julian Kornhauser Niebo nad górami Andrzej Wróblewski (1927-1957) 1. Wnętrze pracowni (1947) nie ma już dzieciństwa i jego gorących ulic przewrócone krzesło w pracowni nie zna przeszłości na gołej bezbronnej ścianie wisi płaszcz szara abstrakcja idzie człowiek-abstrakcja idzie kobieta-abstrakcja miasto zatopione w gwiazdach i słońcu szumi morze śpiewają ryby niebo nad górami rozstrzelane i ciche jakby już nigdy nie miało się uśmiechnąć ale przecież jedzie tramwaj pełen uważnych spojrzeń ziemski tramwaj z uczepionym u kół kurzem słońce z gór pędzlem drażni motorniczego za szybą nagie prostokąty bram zakrętów i wystaw segmenty oddechów płaszcz jest ciepły choć sam 2. Syn i zabita matka (1949) niebieski szofer zawraca nagle cuchną ryby bez głów skąd te strzały dlaczego właśnie teraz je słychać ciała pomordowanych nie krzyczą zabity syn zabita matka w gipsowym świętym uśmiechu dlaczego teraz niebieski szofer jedzie po ich puste rękawy opięte paski seria z automatu kaszle przeklina kogo rozstrzeliwuje ludzi czy pamięć o nich kogo unicestwia inspektora czy zmiętą bluzę padają na ziemię ręce i nogi wysypuje się z kieszeni obskurne zdziwienie zdziwienie śmiercią i farbą oczy oczy patrzą zapamiętują ale nie dla siebie 3. Wypadek (1952) plecy tłum pleców ulica zastyga w milczeniu to nie partyzanci na dworcu w poczekalni rozmawiają o ziemiach odzyskanych zegarek sklepikarza ma wskazówki polityczne a na Waganowicach chmury niebo pola a w Waganowicach żółte kłosy nabrzmiewają spokojem leżący na jezdni nie ma twarzy twarz ma pole porośnięte zbożem twarze mają dachy i góry one są wysoko nie dotknięte krwią z dachów i gór widać tylko soczyste pastwiska 4. Głowa z czerwonymi oczami (1954) w butach ustawionych pod ścianą schowane szczęście Kitek przy Teresie dąży do doskonałości i wchodzi na drabinę ale uwaga garbuska zna przyszłość i rozbija kolorowe butelki szkło rozpryskuje się na wszystkie strony tarki trą brudne myśli głowy z czerwonymi oczami śnią o jedwabistych włosach wózki dla dzieci pędzą przed siebie jak rozwrzeszczane gęsi na wadze chłopczyk z ciepłym brzuszkiem na wadze ryby gadające z głowami czerwone oczy zdmuchują z dachów piórka śniegu 5. Krzesła (1956) już dusi się w pustych ubraniach już topi się w ciemnej dzikiej rzece kolejka trwa do cienia do matki do konia i krowy w krześle w czerwonym pejzażu ciało unieruchomione po wsze czasy suchy piasek na plaży wchodzi do uszu i ust za oknem wisi pranie wiszą domy na zboczu wiszą drzewa rozdarte na wietrze on i ona mijają człowieka na wózku już ma niedaleko do kresu kolejka trwa siedzą na krzesłach po cichutku siedzą w milczeniu wózek się toczy brzęczy i stuka kolejka nie podnosi oczu umarła na siedząco 6. Biały statek (1956) te statki nie płyną te tramwaje nie jeżdżą podróży nie będzie czarna barka osadzona na mieliźnie koń i krowa skubią trawę śliczne córeczki zapatrzone w słońce czerwony statek i karetka pogotowia w serdecznym uścisku oczekiwania podróży nie będzie ciemna rzeka ucieka za horyzont gdzie dom i słońce piją wiatr szafirowy szofer opala się bezbronnie będzie wezwany tymczasem oracz dzieli cały pejzaż na białą i czerwoną połowę 7. Czaszka czyli wyznanie skompromitowanego byłego komunisty (1957) stałem w kolejce jak inni ale człowiek w wózku przy mównicy zaczął rozdzielać razy skądś dochodził głos skrzypiec rozdzierający bolały mnie plecy czułem na sobie oddech szofera głowa mężczyzny z czerwonymi oczami wyzierała spod drzew na dziecięcej wadze kołysały się ryby i butelki kiedy mijałem dworcową poczekalnię zobaczyłem siebie siedzącego na ławce z czerwoną chorągiewką to byłem ja umarły tramwaj zaczął ruszać słyszałem jazgot kół i drganie szyn daleko na horyzoncie jaśniejące w słońce góry i niebo nad górami marzec 1996 __________ Z. B.: W Kamyku i cieniu cierpienie pan uniwersalizuje. Nie tylko zastanawia się nad cierpieniem dzieci, jak w wierszach Wyciągnięta ręka i Śpi ciemna dziewczynka, oraz losem polskich Żydów, ale równie silnie przemawia do pana tragedia Andrzeja Wróblewskiego (1927-1957), komunizującego artysty malarza. Czy ten wstrząsający cykl Niebo nad górami, jemu poświęcony, nie jest pańską poetycką reakcją na retrospektywną wystawę prac Wróblewskiego, która odbyła się w warszawskiej Zachęcie i Muzeum Narodowym w Krakowie? J. K.: Malarstwo Andrzeja Wrólewskiego znałem od dawana i byłem nim zafascynowany. Z tym że dopiero pod wpływem tej - wspomnianej przez pana - retrospektywnej wystawy zrozumiałem dramat artysty. Nagle te wszystkie pokazane obrazy ułożyły mi się w jedno krótkie życie artysty, pełne lęków i potknięć. To mnie zafrapowało, że Wróblewski rozumiał swój dramat właściwie od początku zaangażowania się w komunizm. Potem te pęknięcia psychiczne stają się jeszcze bardziej silniejsze po 1956, kiedy wycofuje się z wielu głoszonych przez siebie politycznych i artystycznych tez, nie umie przekroczyć granicy zobowiązań, nie umie sobie wewnętrznie poradzić. I ten stan przecięcia starałem się pokazać. W sposób jak najbardziej obiektywny, tym bardziej, że nigdy do partii nie należałem. Z. B.: Akcentuje pan w tym malarskim cyklu zarażenie śmiercią, odczucie kresu - "podróży nie będzie", jak w wierszu Biały statek. J. K.: Tytuły wierszy są tytułami obrazów Wróblewskiego. Rzeczywiście nić śmierci przeciągam w nich konsekwentnie. Zaczynam od opisu Wnętrza pracowni (1947), gdzie "nie ma już dzieciństwa", a kończę Czaszką czyli wyznaniem byłego komunisty (1957. W tych dwóch wierszach jest jeden stały element: góry i niebo ("rozstrzelane i ciche", świadkowie zmagań i losu artysty, który zginął tragicznie w czasie wspinaczki w Tatrach. Z. B.: Nawiązuje pan często do malarstwa (cykl poświęcony Breughlowi, Goi, ze współczesnych Sobockiemu). Czym dla pana jest język malarstwa, jaką odgrywa rolę w kształtowaniu pańskiej wyobraźni? J. K.: W malarstwie intryguje mnie uchwycenie chwili, zatrzymanie czasu. I w tym sensie wnikam w obraz, że "dopisuję" tę chwilę. Z pewnością malarstwo uzupełnia moją wyobraźnię, wzmacnia moją świadomość językową. Dlatego do tego alternatywnego języka ciągle wracam, w poezji i w prozie. Temat malarski staje się dla mnie elementem gry literackiej, poetyckiej. Jeden z moich tomików poezji zatytułowałem Zjadacze kartofli i ten tytuł wziąłem z wczesnego obrazu van Gogha. Była to właśnie poetycka gra, prowokacyjne odwołanie się do obrazu i jego tytułu, bez analizy. __________ Cykl Niebo nad górami prezentowany przez poetę w programie "Korespondencja sztuk" pochodzi z tomu Kamyk i cień, Wydawnictwo a5, Poznań 1996. Komentarz z: Julian Kornhauser Świat przedstawiony, w: Zbigniew Baran Apokalipsa i nadzieja. Portrety współczesne, C&D International Editors, Kraków 2000.
	Copyright © 2002 - 2009 MOK Nowy Targ / Wszelkie prawa zastrzeżone.