Strona główna Aktualności Kalendarz imprez Zgłoś imprezę! Galeria zdjęć Galeria filmów Pliki do pobrania Zamówienia publiczne, przetargi Jarmark Podhalański Konkursy Korespondencja Sztuk Wstęp O Korespondencji Sztuk Góralszczyzna Europy Opus Lusławickie Świat Nikifora Herbertowska Róża i Anioły Poezja i malarstwo Architektura małopolski Teologia i sztuka Hildegarda z Bingen "W pępku Świata" "Zagadki podróży po Świecie" Archiwum Akademia Przedszkolaka Mini Akademia Przedszkolaka Środy z rzemiosłem Wystawy Laboratorium Sztuki Internetowa Galeria Amatorów Nowotarski Dzień Wolontariusza O nas Działalność Sondy Kontakt Strona archiwalna zapiszwypisz ogółem: 2199570 dzisiaj: 30 wczoraj: 303		Herbertowska Róża i Anioły - Tadeusz Chrzanowski Zbigniew Herbert Tadeuszowi Chrzanowskiemu O róży 1 Słodycz ma imię kwiatu - Drżą kuliste ogrody zatrzymane nad ziemią westchnienie odwraca głowę twarz wiatru przy sztachecie ścielą się nisko trawy oczekiwania pora przyjście zgasi zapachy przyjście otworzy kolory drzewa budują kopułę zielonego spokoju róża cię woła i tęskni za tobą zerwany motyl pęka nitka za nitką mija za chwilą chwila pąku zielona łatwo rozchyl słodycz ma imię: róża wybuch - z wnętrza wychodzą chorążowie purpury szeregi nieprzeliczone trębacze zapachów na długich na długich motylich trąbach obwołują spełnienie 2 koronacje zawiłe wirydarze modlitwy obrzędy pełne złota płonące kandelabry podwójne wieże milczenia promienie złamane na szczytach dno - o źródło nieba na ziemi o konstelacje płatków * nie pytaj czym jest róża Ptak ją może opowie zapach zabija myśli twarz lekkim muśnięciem starta kolorze pożądania kolorze płaczących powiek brzemienna kulista słodycz czerwień do wnętrza rozdarta 3 róża pochyla głowę jakby miała ramiona opiera się na wietrze a wiatr odchodzi sam nie zdoła wyrzec słowa nie zdoła wyrzec słowa im bardziej róża umiera tym trudniej mówić o róży __________ Z. B.: Panie profesorze, czy kocha pan róże? Zbigniew Herbert zadedykował panu piękny wiersz O róży: "Słodycz ma imię kwiatu/ Słodycz ma imię róży". Herbert gloryfikuje cudowność i tajemnicę różanego kwiatu, natomiast nic nie wspomina o kolcach... T. Ch.: Chce mnie pan przyszpilić różą. Otóż ja - przyznam się panu - w ogóle nie lubię kwiatów, a zwłaszcza tych ciętych, co nie znaczy, że nie jestem wrażliwy na wymiar symboliczny kwiatu. Zgadzam się. W sensie symboliczny "różane kolce" mogą pasować do mnie, jestem bowiem z natury człowiekiem uczuciowym, a jednocześnie zgryźliwym. Natomiast - jak mi się wydaje - Herbertowi w tym wierszu chodziło o coś innego, o fascynację pięknem, zarówno pochodzenia naturalnego, jak artystycznego. Ważna jest metryka wiersza, lata pięćdziesiąte. Byłem wówczas w bliskiej przyjaźni z Herbertem, poszukiwaliśmy instynktownie jakiegoś antidotum na tę szarość, z którą mi się zawsze kojarzy okres stalinowski. Brakowało nam przywoływanych w wierszu magów piękna: "chorążych purpury", "trębaczy zapachów". Odbieram ten wiersz jako pochwałę nadprzyrodzonego piękna, które w tym czasie starałem się solidarnie ze Zbyszkiem odkrywać. (....) Z. B.: W szkicu Saturn polski i sarmacki Bachus napisał pan: "I chwilami stojąc wobec zwierciadła naszej sztuki widzę, parafrazując Zbigniewa Herberta, jak za moimi plecami stoją dwa anioły: blady, złośliwy anioł Ironii i potężny, pałający anioł Schizofrenii". T. Ch.: Wydaje mi się, że w historii polskiej sztuki i poezji miesza się przewrotnie element "bachiczny" i "saturniński". Tak więc jedne i drugie składniki tych naszych temperamentów ujawniać się będą w naszej spuściźnie nieustannie: gdy w malowanych tryptykach średniowiecznych nurt zadumy i rezygnacji zderza się z jowialną gadatliwością na tematy postronne nieomal, w renesansie - gdy płaczkowie swych dziadek i Kassandry państwowości pleść będą przy kuflu grube dowcipy, a nawet w samym sercu sarmatyzmu, a więc zdawałoby się u apogeum władztwa bachusowego, rodzić się będą dzieła o wyraźnie saturnińskim zabarwieniu. Takie sprzeczności ujawniają się raz po raz: bachiczne wystroje kamieniczek Kazimierza, Zamościa i Lublina sąsiadować będą z saturnińskim eremem w Rytwianach, saturnińska par excellnce Wespazjana Kochanowskiego Psalmodia polska sąsiaduje bachicznością wymuskanej i poniekąd ideowo antysarmackiej poezji Andrzeja Morsztyna. Przeskakując do Młodej Polski owo "rozdwojenie w sobie" demonstruje się wyraźnie u Malczewskiego, w poezji Kasprowicza czy Leśmiana choć równocześnie obok nich wyrasta olbrzymi saturniński cień Wyspiańskiego i malutki "bachicznie" zdemonizowany cień Przybyszewskiego. __________ Wiersz O róży cytowany z tomu Zbigniewa Herberta Struna światła, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1994. Komentarz z: Tadeusz Chrzanowski, Taka moja sarmacka gęba, w: Zbigniew Baran Apokalipsa i nadzieja. Portrety współczesne, C&D International Editors, Kraków 2000.
	Copyright © 2002 - 2009 MOK Nowy Targ / Wszelkie prawa zastrzeżone.